برهان نظم، تکامل و تنظیم دقیق: بررسى مقایسه‌اى دیدگاه‌هاى سویین‌برن و مطهرى

برهان نظم از گذشته‌های بسیار دور مورد توجه همه‌ى ادیان و مبلغان دینی بوده است. این بذل توجه به دلیل خاصیت اقناعی‌ این برهان برای عامه‌ى مردم است. در قرن هجدهم، انتقادات بسیارى از سوی هیوم و برخى دیگر از فیلسوفان جدید به این برهان وارد شد و نیز ظهور دیدگاه تکاملی این انتقادات را بسیار قوت بخشید. در نتیجه، برهان تضعیف و خاصیت اقناعی آن گرفته شد. در سال‌های اخیر، برخی از فیلسوفان درصدد ارائه‌ى تقریر نوینی از برهان نظم برآمده‌اند و با فرض قبول و صحت دیدگاه تکاملی تبیین سازواری از نگرش خداباورانه و قبول نظریه‌ى تکامل ارائه کرده‌اند. این دست کوشش‌ها نمونه‌هایی در فیلسوفان مسیحى و مسلمان دارد. ریچارد سویین‌برن از فیلسوفان مسیحی است که با کمک دانش فیزیک، ریاضیات و زیست‌شناسى و براساس محاسبات احتمالاتی برهانى استقرایی را صورت‌بندی کرده است که مدعی است سازگاری فرضیه وجود خدا را با دیدگاه تکاملی نشان می‌دهد. مرتضی مطهری نیز از متفکران مسلمانی است که کوشیده است تا این سازگاری را اثبات کند. او نه‌ تنها این دو نگرش را با هم سازگار می‌داند، بلکه دیدگاه تکاملی را بهترین تفسیر ممکن از غایتمندی الهی در جهان نیز برمی‌شمارد. اگرچه مقام، شکل و سطح بحث این دو متفکر با هم متفاوت است، محتوا و نتیجه‌ى حاصل از این بحث در آثار هر دوی ایشان یکسان به نظر مى‌رسد.